แรงงานต่างด้าวกับเศรษฐกิจไทย ภาระหรือแรงขับเคลื่อนสำคัญ

แรงงานต่างด้าว หรือแรงงานข้ามชาติ ถือเป็นหนึ่งในฟันเฟืองสำคัญที่ขับเคลื่อนระบบเศรษฐกิจไทย โดยเฉพาะในภาคอุตสาหกรรมและภาคบริการที่ต้องพึ่งพาแรงงานเข้มข้น เช่น การก่อสร้าง เกษตรกรรม การประมง และการผลิตสินค้าขั้นต้นไปจนถึงการแปรรูป แม้จะมีการถกเถียงกันมายาวนานในสังคมไทยว่าแรงงานต่างด้าวก่อให้เกิดปัญหาทางสังคม ความมั่นคง หรือเป็นภาระต่อระบบสวัสดิการของรัฐ แต่ในอีกด้านหนึ่ง ข้อเท็จจริงทางเศรษฐกิจกลับสะท้อนว่า หากขาดแรงงานกลุ่มนี้ เศรษฐกิจไทยอาจเผชิญภาวะชะงักงันในหลายภาคส่วนอย่างเลี่ยงไม่ได้

ข้อมูลจากหน่วยงานด้านแรงงานระบุว่า ปัจจุบันประเทศไทยมีแรงงานต่างด้าวประมาณ 2-3 ล้านคน ส่วนใหญ่เดินทางมาจากประเทศเพื่อนบ้าน ได้แก่ เมียนมา กัมพูชา และลาว แรงงานเหล่านี้เข้ามาทำงานในตำแหน่งงานที่คนไทยไม่นิยมทำ หรือขาดแคลนแรงงานอย่างต่อเนื่อง เช่น งานก่อสร้าง งานโรงงานผลิตขนาดใหญ่ งานแม่บ้าน งานในภาคประมง รวมถึงงานบริการบางประเภท โดยมีการประเมินว่ากำลังแรงงานเหล่านี้ช่วยสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจหลายแสนล้านบาทต่อปี และมีส่วนสำคัญในการคงอัตราการผลิตของอุตสาหกรรมที่เป็นรากฐานส่งออกของประเทศ

ในมิติของนายจ้าง แรงงานต่างด้าวช่วยบรรเทาปัญหาขาดแคลนแรงงานและควบคุมต้นทุนการผลิตให้อยู่ในระดับแข่งขันได้ เพราะแรงงานต่างด้าวมักยินดีทำงานหนัก รับค่าจ้างต่ำกว่าคนไทยในงานลักษณะเดียวกัน และพร้อมทำงานล่วงเวลา อย่างไรก็ตาม ข้อถกเถียงเรื่องค่าแรงต่ำก็เชื่อมโยงกับคำถามว่าแรงงานกลุ่มนี้กดค่าแรงคนไทยหรือไม่ บางฝ่ายเห็นว่า หากระบบการจ้างงานและการควบคุมคุณภาพชีวิตแรงงานต่างด้าวไม่มีมาตรฐานที่ดีเพียงพอ จะส่งผลให้เกิดการเอาเปรียบแรงงาน การใช้แรงงานผิดกฎหมาย และการลักลอบเข้าเมืองโดยไม่ผ่านระบบตรวจสอบ ซึ่งกลายเป็นปัญหาสังคมและความมั่นคงตามมา

อีกประเด็นสำคัญ คือ แรงงานต่างด้าวมีส่วนเกี่ยวข้องโดยตรงกับโครงสร้างประชากรของไทยในระยะยาว ปัจจุบันไทยกำลังเข้าสู่สังคมสูงวัยเต็มรูปแบบ จำนวนแรงงานวัยทำงานไทยลดลงอย่างต่อเนื่อง หากไม่มีแรงงานข้ามชาติเติมเต็มกำลังแรงงาน เศรษฐกิจจะขาดแรงขับเคลื่อนในหลายภาคส่วน ทั้งนี้ รัฐบาลไทยได้พยายามจัดระเบียบแรงงานต่างด้าวให้อยู่ในระบบถูกกฎหมาย ผ่านมาตรการขึ้นทะเบียนแรงงาน การตรวจสอบสุขภาพ การประกันสังคม และการสร้างความร่วมมือกับประเทศต้นทาง เพื่อลดปัญหาการลักลอบเข้าเมืองผิดกฎหมายและแรงงานเถื่อน

ในมุมมองเชิงนโยบาย การจัดการแรงงานต่างด้าวให้เกิดความสมดุล จึงควรเดินควบคู่กันระหว่างการดูแลสิทธิและสวัสดิการของแรงงาน การพัฒนาทักษะแรงงานเพื่อให้ตอบโจทย์อุตสาหกรรมใหม่ที่กำลังเปลี่ยนผ่านไปสู่ระบบอัตโนมัติและเทคโนโลยีมากขึ้น ตลอดจนการวางแผนกลยุทธ์ระยะยาวเพื่อปรับสัดส่วนแรงงานต่างด้าวกับแรงงานไทยให้เหมาะสม ลดการพึ่งพิงแรงงานราคาถูกจนทำให้ขาดการพัฒนาประสิทธิภาพการผลิต

เมื่อพิจารณาในภาพรวม แรงงานต่างด้าวจึงมิใช่เพียง “ภาระ” หากแต่เป็น “แรงขับเคลื่อนสำคัญ” ของระบบเศรษฐกิจไทยที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ การมองแรงงานต่างด้าวด้วยทัศนคติแบบเป็นหุ้นส่วนทางเศรษฐกิจ พร้อมจัดระเบียบ ดูแลสิทธิ และสร้างกลไกควบคุมที่โปร่งใส จะช่วยให้ไทยสามารถใช้ประโยชน์จากแรงงานกลุ่มนี้ได้อย่างเต็มศักยภาพ ควบคู่ไปกับการยกระดับคุณภาพชีวิตและภาพลักษณ์ประเทศบนเวทีการค้าโลกได้อย่างยั่งยืน