เศรษฐกิจโลกชะลอตัว ฉุดราคาน้ำมันดิบร่วงต่ำสุดในรอบปี ผลกระทบต่อไทยและอุตสาหกรรมโลก

ตลอดสัปดาห์ที่ผ่านมา สถานการณ์เศรษฐกิจโลกอยู่ในภาวะชะลอตัวชัดเจนยิ่งขึ้นจากรายงานของกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) และธนาคารโลก เศรษฐกิจหลักในยุโรป สหรัฐฯ และเอเชียต่างมีสัญญาณเติบโตต่ำกว่าคาด ส่งผลต่อความเชื่อมั่นในตลาดการเงินและอุตสาหกรรมพลังงานทั่วโลก ราคาน้ำมันดิบเบรนต์และ WTI ปรับตัวลดลงต่ำสุดในรอบปี โดยราคาน้ำมันดิบเบรนต์ร่วงต่ำกว่า 70 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล จากระดับ 85 ดอลลาร์เมื่อต้นปี ขณะที่น้ำมัน WTI ตกต่ำลงใกล้ระดับ 65 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล สะท้อนแรงกดดันทั้งฝั่งอุปสงค์และอุปทานที่ซบเซา

นักวิเคราะห์ตลาดพลังงานชี้ว่าการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจที่ชะลอตัวในกลุ่มประเทศอุตสาหกรรมหลัก เช่น จีน สหรัฐฯ ญี่ปุ่น และสหภาพยุโรป ทำให้ความต้องการใช้น้ำมันลดลง แม้โอเปกพลัส (OPEC+) จะพยายามตรึงกำลังการผลิตและลดโควต้า แต่ก็ยังไม่สามารถพยุงราคาน้ำมันในตลาดโลกได้ ขณะเดียวกัน การปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยของธนาคารกลางหลายประเทศส่งผลให้ต้นทุนทางการเงินสูงขึ้นและชะลอการลงทุนในภาคอุตสาหกรรม

ปัจจัยสำคัญที่กดดันราคาน้ำมัน

หนึ่งในปัจจัยหลักที่กดดันราคาน้ำมันคือภาวะเศรษฐกิจถดถอยในยุโรปและจีน อุตสาหกรรมภาคการผลิตและการขนส่งทั้งโลกชะลอตัว หลายบริษัทปรับลดกำลังผลิตหรือลดคำสั่งซื้อวัตถุดิบพลังงาน ขณะเดียวกันการเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสะอาดอย่างรวดเร็วในหลายประเทศทำให้ความต้องการใช้น้ำมันดิบและเชื้อเพลิงฟอสซิลลดลงต่อเนื่อง นโยบายการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกและการให้เงินอุดหนุนรถยนต์ไฟฟ้าในสหรัฐฯ จีน และยุโรป ต่างมีผลกระทบต่อโครงสร้างตลาดน้ำมันในระยะยาว

สต๊อกน้ำมันสำรองของสหรัฐฯ และกลุ่มประเทศ OECD อยู่ในระดับสูง หลังจากการปล่อยน้ำมันสำรองทางยุทธศาสตร์ในปีที่ผ่านมา ทำให้ตลาดยังคงอิ่มตัว ขณะที่ปัญหาความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ เช่น สงครามรัสเซีย-ยูเครน ความขัดแย้งในตะวันออกกลาง แม้จะส่งผลกระทบบ้างแต่ก็ไม่มากพอจะหนุนราคาน้ำมันได้ในภาวะเศรษฐกิจโลกซบเซา

บริษัทน้ำมันขนาดใหญ่ เช่น ExxonMobil, Chevron, Saudi Aramco ต่างประกาศแผนการลงทุนที่ระมัดระวังมากขึ้น ขณะที่บรรดาผู้ผลิตรายเล็กและโรงกลั่นบางแห่งเริ่มลดกำลังผลิตหรือลดชั่วโมงการทำงานลงเพื่อลดความเสี่ยงจากภาวะราคาต่ำ

ผลกระทบต่อเศรษฐกิจไทยและผู้บริโภค

ราคาน้ำมันที่ลดลงส่งผลโดยตรงต่ออัตราเงินเฟ้อของไทย ทำให้ราคาสินค้าขนส่ง วัตถุดิบอุตสาหกรรม และต้นทุนการเดินทางลดลงตามไปด้วย ผู้บริโภคมีภาระค่าใช้จ่ายน้ำมันเชื้อเพลิงน้อยลง ทั้งน้ำมันเบนซิน ดีเซล และ LPG ช่วยบรรเทาค่าครองชีพในช่วงที่เศรษฐกิจไทยยังฟื้นตัวไม่เต็มที่

ธุรกิจขนส่ง โลจิสติกส์ อุตสาหกรรมอาหาร และท่องเที่ยวได้ประโยชน์จากต้นทุนพลังงานที่ถูกลง ผู้ประกอบการ SMEs มีต้นทุนดำเนินธุรกิจที่ลดลง เพิ่มโอกาสในการทำกำไร อย่างไรก็ตาม ธุรกิจด้านพลังงาน ปิโตรเคมี และโรงกลั่นในประเทศอาจต้องเผชิญกับรายได้ที่ลดลงและความผันผวนของกำไรอย่างมีนัยสำคัญ

นักวิเคราะห์เศรษฐกิจเตือนว่า แม้ผู้บริโภคจะได้ประโยชน์ในระยะสั้น แต่หากราคาน้ำมันยังต่ำต่อเนื่อง อาจส่งผลต่อการลงทุนและโครงการขนาดใหญ่ในอุตสาหกรรมพลังงานไทย กระทบต่อรายได้ภาษีของรัฐและการจ้างงานในภาคอุตสาหกรรมนี้

แนวโน้มตลาดพลังงานและการลงทุนในอนาคต

นักวิเคราะห์ตลาดพลังงานหลายสำนักคาดการณ์ว่าราคาน้ำมันจะยังคงอยู่ในระดับต่ำไปอีกระยะหนึ่ง ตราบใดที่เศรษฐกิจโลกยังไม่สามารถฟื้นตัวได้อย่างแข็งแกร่ง การปรับเปลี่ยนโครงสร้างอุตสาหกรรมโลกเข้าสู่พลังงานหมุนเวียนจะเร่งตัวขึ้น รัฐบาลและบริษัทเอกชนหลายแห่งเดินหน้าแผนลงทุนในพลังงานสะอาด เช่น โซลาร์เซลล์ กังหันลม และระบบกักเก็บพลังงาน

โอเปกพลัสอาจต้องทบทวนนโยบายการผลิตอีกครั้งในปลายปีนี้ เพื่อลดอุปทานและสร้างสมดุลระหว่างรายได้ประเทศสมาชิกกับเสถียรภาพของตลาดโลก ในขณะที่เทคโนโลยีใหม่ ๆ เช่น การผลิตไฮโดรเจนสีเขียวและระบบขนส่งไฟฟ้า กำลังเข้ามามีบทบาทสำคัญในตลาดพลังงานโลก

สำหรับประเทศไทย การวางแผนพัฒนาพลังงานแห่งชาติในระยะต่อไปต้องเน้นความยืดหยุ่นและหลากหลาย เพื่อลดความเสี่ยงจากราคาน้ำมันผันผวนและตอบโจทย์เทรนด์พลังงานสะอาดที่กำลังเติบโตอย่างต่อเนื่อง

ข้อเสนอแนะและบทเรียนจากวิกฤตเศรษฐกิจโลก

วิกฤตราคาน้ำมันรอบนี้เป็นบทเรียนสำคัญสำหรับภาคธุรกิจและรัฐบาลทั่วโลก ในการวางแผนรับมือกับความไม่แน่นอนของเศรษฐกิจและตลาดพลังงาน การกระจายความเสี่ยงและการลงทุนในเทคโนโลยีใหม่ถือเป็นทางรอดในระยะยาว

ภาคธุรกิจควรใช้จังหวะต้นทุนพลังงานต่ำเร่งปรับปรุงประสิทธิภาพและลงทุนในนวัตกรรม ส่วนรัฐบาลควรพิจารณาเพิ่มสัดส่วนพลังงานสะอาด สนับสนุนการวิจัยและพัฒนาตลอดห่วงโซ่คุณค่า และเตรียมมาตรการรับมือกับความผันผวนที่อาจเกิดขึ้นอีกในอนาคต

สุดท้าย ผู้บริโภคควรติดตามสถานการณ์โลกอย่างใกล้ชิด วางแผนการเงินและการใช้พลังงานอย่างรอบคอบ เพราะเศรษฐกิจโลกในยุคใหม่อาจเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและไม่แน่นอนเสมอไป