การใช้วาทกรรมชาตินิยมทั้งในไทยและกัมพูชาผ่านสื่อสังคมออนไลน์และสาธารณะ

ในช่วงวิกฤติความตึงเครียดชายแดนไทย–กัมพูชาในปี 2025 การใช้วาทกรรมชาตินิยมได้กลายเป็นเครื่องมือสำคัญของทั้งสองประเทศในการสร้างการสนับสนุนจากประชาชน วาทกรรมเหล่านี้ถูกเผยแพร่ทั้งผ่านสื่อมวลชน สื่อสังคมออนไลน์ และเวทีสาธารณะ โดยมีเป้าหมายเพื่อกระตุ้นความรู้สึกรักชาติ ความภาคภูมิใจในอัตลักษณ์ของประเทศ และการสร้างความชอบธรรมให้กับนโยบายของรัฐ

แม้ว่าการปลุกกระแสรักชาติจะช่วยเสริมสร้างเอกภาพในช่วงวิกฤติ แต่ก็มีความเสี่ยงในการเพิ่มความเกลียดชังและอคติต่อประเทศเพื่อนบ้าน ซึ่งอาจขยายความขัดแย้งให้รุนแรงขึ้นในระยะยาว

ลักษณะของวาทกรรมชาตินิยมในไทย

ในฝั่งไทย วาทกรรมชาตินิยมมักเน้นการปกป้องอธิปไตยและดินแดน โดยใช้เหตุการณ์ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมเป็นเครื่องมือสร้างความรู้สึกภาคภูมิใจ พร้อมกับเน้นบทบาทของกองทัพและรัฐบาลในการปกป้องประเทศ ตัวอย่างวาทกรรม เช่น “เราไม่ยอมให้ใครมารุกราน” หรือ “แผ่นดินไทยคือสมบัติของลูกหลาน”

ลักษณะของวาทกรรมชาตินิยมในกัมพูชา

กัมพูชามักเน้นการสื่อสารว่าตนเป็นผู้ปกป้องเกียรติภูมิของชาติและวัฒนธรรมเขมร โดยใช้ภาพจำทางประวัติศาสตร์ เช่น อาณาจักรขอมโบราณ และความภูมิใจในมรดกโลก พร้อมชี้ให้เห็นว่าไทยคือคู่แข่งทางประวัติศาสตร์ ตัวอย่างวาทกรรม เช่น “เราคือผู้สืบทอดความยิ่งใหญ่ของบรรพบุรุษ” หรือ “เราต้องปกป้องศักดิ์ศรีของเขมร”

บทบาทของสื่อสังคมออนไลน์

แพลตฟอร์มอย่าง Facebook, TikTok และ YouTube กลายเป็นพื้นที่หลักในการแพร่กระจายวาทกรรมชาตินิยม เนื่องจากเข้าถึงคนรุ่นใหม่ได้รวดเร็ว เนื้อหามักมาในรูปแบบคลิปสั้น ภาพกราฟิก หรือข้อความกระตุ้นอารมณ์ จุดเด่นของการใช้สื่อสังคมคือความสามารถในการสร้างกระแสไวรัล แต่ก็มีข้อเสียคือการขาดการตรวจสอบข้อเท็จจริง และการปลุกปั่นอารมณ์อย่างรวดเร็ว

“ในสงครามข้อมูล วาทกรรมคืออาวุธที่ทรงพลังพอ ๆ กับกระสุนปืน”

ผลกระทบทางสังคมและการเมือง

การใช้วาทกรรมชาตินิยมช่วยให้รัฐบาลทั้งสองประเทศสามารถรักษาฐานการสนับสนุนและสร้างเอกภาพชั่วคราวในสังคม แต่ก็มีผลข้างเคียง เช่น การเพิ่มความตึงเครียดระหว่างประชาชน การเกิดเหตุทะเลาะวิวาทระหว่างกลุ่มคนสองสัญชาติ และการลดโอกาสในการสร้างความเข้าใจร่วมกันผ่านการทูตพลเรือน

แนวโน้มในอนาคต

• รัฐบาลอาจยังใช้วาทกรรมชาตินิยมเป็นเครื่องมือสร้างความชอบธรรม
• สื่อสังคมจะยังคงเป็นสนามหลักของการต่อสู้เชิงวาทกรรม
• ความจำเป็นในการมีกลไกตรวจสอบและส่งเสริมการสื่อสารอย่างรับผิดชอบ

ในภาพรวม วาทกรรมชาตินิยมเป็นดาบสองคมที่สามารถเสริมสร้างความสามัคคีหรือทำลายความสัมพันธ์ระหว่างประเทศได้ ขึ้นอยู่กับวิธีการใช้และเจตนาของผู้เผยแพร่ การจัดการวาทกรรมให้เป็นไปอย่างสร้างสรรค์และไม่กระตุ้นความเกลียดชังจึงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อป้องกันไม่ให้ความขัดแย้งขยายตัวเกินกว่าที่จะควบคุมได้